Vana bakım ve onarım süreçleri, potansiyel tehlikeler barındırdığından, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) protokollerine ve yasal düzenlemelere sıkı sıkıya uyulması zorunludur.
İş Güvenliği Önlemleri
Bakım çalışmalarına başlamadan önce alınması gereken temel güvenlik önlemleri şunlardır:
Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE) Kullanımı: Bakım personelinin göz ve el koruması (eldiven, gözlük) gibi temel KKE'leri kullanması hayati önem taşır. KKE'ler, tehlikeleri tamamen ortadan kaldırmasa da, çalışanları risklere karşı korur. Kullanılacak KKE'nin tehlike türüne ve gerekli koruma derecesine uygun seçilmesi, diğer işyeri tehlikelerinin varlığında kullanılabilir olması ve kullanıcıların doğru kullanımı konusunda eğitilmesi gerekmektedir.
Enerji İzolasyonu: Bakım öncesinde vana üzerindeki basınç ve sıcaklık düşürülmeli, akış tamamen kesilmeli ve sistemdeki tüm enerji boşaltılmalıdır. Bu, arıza durumlarında beklenmedik sıvı veya gaz sızıntılarını önler. Yüksek sıcaklıkta veya basınç altındayken vanaları sıkmaya çalışmaktan kaçınılmalıdır.
LOTO (Kilitleme/Etiketleme) Prosedürleri: LOTO (Lockout/Tagout) sistemi, tehlikeli enerji kaynaklarının (mekanik, kimyasal, termal, basınçlı vb.) beklenmedik şekilde çalışmasını veya deşarj olmasını önlemek için kullanılan bir güvenlik prosedürüdür. Bu sistemde, ekipmanın enerji kaynağı kapatılır, kilitleme cihazı kullanılarak kilitlenir ve üzerinde çalışacak işçiler için uygun etiketler kullanılır. Kilitler tesisteki diğer tüm kilitlerden ayırt edilebilir olmalı ve yalnızca enerji kontrolü için kullanılmalıdır. Etiketler ise "ÇALIŞTIRMAYIN", "AÇMAYIN" gibi uyarılar taşımalı ve kolayca çıkarılamayacak kadar dayanıklı olmalıdır. Kalan enerjinin boşaltılması ve ekipmanın izolasyon cihazları ile tüm enerji besleme kaynaklarından izole edilmesi kritik adımlardır.
Çalışma İzni Sistemi: Endüstriyel tesislerde bakım, onarım veya temizlik gibi müdahale gerektiren işler öncesinde mutlaka çalışma izni sistemi ve LOTO uygulaması birlikte yürütülmelidir. Bu sistem, işin nerede, ne zaman, kim tarafından yapılacağını, hangi önlemlerin alındığını ve enerji izolasyonunun sağlandığını açıkça tanımlar. Risk değerlendirmesi yapılır, çalışma izni formu hazırlanır ve onaylanır, enerji kaynakları belirlenir ve kilitleme planı hazırlanır, LOTO ekipmanları ile izolasyon sağlanır, etiketleme yapılır ve enerjisizlik testi gerçekleştirilir.