Kontrol vanası, bir sistemdeki akışkanın (sıvı, gaz veya buhar) debisini, basıncını, sıcaklığını veya seviyesini otomatik olarak düzenlemek amacıyla kullanılan bir vana türüdür. Bu vana, bir kontrol sisteminden gelen sinyale göre açılıp kapanarak akış miktarını kontrol eder.
Kontrol vanaları, otomasyon sistemlerinin ayrılmaz bir parçasıdır ve prosese göre sürekli ayarlama yapabilirler.
Otomatik Akış Ayarı:
PLC, DCS veya PID kontrol sistemlerinden gelen sinyallerle çalışır ve akışı hassas şekilde düzenler.
Sürekli Pozisyonlama:
Vananın açılma oranı istenilen değerde tutulabilir (örneğin %25, %50 gibi). Yani sadece açık veya kapalı değil, ara konumlar da mümkündür.
Yüksek Hassasiyet:
Akış, basınç, sıcaklık veya seviye gibi parametreleri yüksek doğrulukla kontrol eder.
Aktüatörlü Yapı:
Kontrol vanaları genellikle elektrikli, pnömatik veya hidrolik aktüatörlerle donatılmıştır.
Uzak Erişimle Kontrol:
Merkezi otomasyon sistemlerinden uzaktan izlenebilir ve kontrol edilebilir.
Çeşitli Sinyal Türlerini Destekler:
Genellikle 4–20 mA, 0–10 V gibi endüstriyel standart sinyallerle çalışır.
1. Vana Gövdesi (Body):
Akışkanın geçtiği ve diskin yer aldığı ana yapı. Globe tipi gövde sık tercih edilir.
2. Trim (Disk ve Seat):
Akışı fiziksel olarak düzenleyen disk ve oturma yüzeyinden oluşur. Diskin pozisyonu akışı belirler.
3. Mil (Stem):
Aktüatörden aldığı hareketi diske iletir.
4. Aktüatör:
Vananın açılma oranını belirleyen, elektrikli, pnömatik veya hidrolik tahrik sistemidir.
Pnömatik: Hava basıncıyla çalışır.
Elektrikli: Motor ile çalışır.
Hidrolik: Sıvı basıncı ile çalışır.
5. Pozisyoner:
Gelen sinyale göre vananın hangi oranda açılacağını belirler. Aktüatörle entegre çalışır.
6. Kontrol Sinyali Girişi:
PLC/DCS’den gelen analog ya da dijital sinyaller burada değerlendirilir.